Stres, pamięć i kortyzol

Czym jest stres?

Według słownika psychologii:

„Wszelka siła zastosowana wobec organizmu, która wywołuje istotną jego zmianę, zazwyczaj z konotacją, że jest to zniekształcenie lub wypaczenie; termin ten stosuje się w odniesieniu do sił i nacisków zarówno fizycznych, jak psychicznych i społecznych”. 

Wynika z tego, że stres w takim ujęciu jest przyczyną, która wywołuje pewien skutek.

Słownik podaje zatem drugie znaczenie stresu:

„Stres to stan napięcia psychicznego, wywołany przez siły lub naciski, o których mowa w znaczeniu pierwszym. W tym znaczeniu stres staje się skutkiem, efektem występowania nacisków. Dlatego na oznaczenie czynnika sprawczego dla stresu stosuje się termin stresor”.

Czy wobec tego stresorem mogą być własne negatywne myśli? 

Odpowiedź brzmi: tak. 

Mówimy wtedy, że jest to stresor wewnętrzny psychiczny.

Negatywne myśli mogą przeradzać się w negatywne obrazy, a te mogą prowadzić do negatywnego ich przeżywania. Pojawiają się wtedy tzw. negatywne wizje dotyczące różnych obszarów naszego życia. Taka reakcja może być samonapędzającą się maszynerią negatywnego postrzegania siebie i rzeczywistości, która wywoła skutki w postaci stresu psychicznego oraz fizjologicznego.

Fizjologiczne skutki stresu.

Skutkiem fizjologicznym stresu jest wydzielanie się podstawowego hormonu stresu jakim jest Kortyzol. Ten hormon wydzielają kory nadnerczy i ma on decydujące znaczenie dla metabolizmu tłuszczy, węglowodanów, białek oraz sodu i potasu. Wynikiem długotrwałego narażenia na wysokie stężenie kortyzolu będzie wobec tego m.in. wzmożony apetyt, chęć na słodycze i tłuste pokarmy oraz otyłość w okolicy brzucha. To jednak początek listy skutków podwyższonego stężenia kortyzolu.

Kortyzol wpływa także istotnie na obniżenie energii oraz koncentracji; na podwyższony poziom cholesterolu oraz na choroby serca i nadciśnienie. Kortyzol zwiększa zagrożenie udarami mózgu, cukrzycą, osteoporozą, zanikami mięśniowymi i nieregularnym miesiączkowaniem.

Do kolejnych skutków nadmiaru kortyzolu należą osłabione libido, obniżona płodność, zaburzenia lękowe i depresja. Trzeba także dodać, że kortyzol ma ścisły wpływ na obniżenie czynności układu odpornościowego, bo zmniejsza grasicę, która z kolei odpowiada za produkcję hormonu istotnego w rozwoju reakcji immunologicznych. Dodatkowo kortyzol zmniejsza odporność w taki sposób, że upośledza czynności krwinek białych (nawet do 50%).

Jedno z najważniejszych odkryć dotyczących stresu i wydzielanego pod jego wpływem kortyzolu dotyczy mózgu. Okazuje się bowiem, że kortyzol ma dramatyczny wpływ na zmniejszenie komórek hipokampa. Hipokamp to część mózgu odpowiedzialna za tzw. pamięć długotrwałą (m.in. wspomnienia), co oznacza, że przewlekły stres uszkadza nam także sprawność pamięciową. Odkryto, na przykład, że ludzie cierpiący na chorobę Alzheimera mają podwyższony poziom kortyzolu.

Stres wywołuje zatem dramatyczne skutki na poziomie fizjologicznym, których długo możemy nie dostrzegać. Zwodnicze są objawy fizyczne stresu takie jak pocenie się, napięcie mięśniowe, ucisk w gardle, przyspieszony rytm serca, przyspieszony metabolizm itp. Zwodnicze dlatego, że kiedy miną, to często zostajemy w poczuciu, że minął także stres i jego skutki. A naprawdę minęły tylko krótkotrwałe objawy stresu.    

Źródła wspierające:
1. A.S.Reber & E.S. Reber, Słownik Psychologii, Wyd. Scholar, W-wa 2008
2. A. M. Dolman, Oxford Dictionary Of Psychology, Oxford University Press, NY 2006
3. Daniel G. Amen, Zadbaj o mózg, Rebis, Poznań 2007

Osoby chcące skorzystać ze specjalistycznej konsultacji zapraszam TUTAJ  

(fot. D.Ż. all rights reserved)